Lydia tota fremit, Phrygiaeque per oppida facti
rumor it et magnum sermonibus occupat orbem.
Ante suos Niobe thalamos cognoverat illam,
tum cum Maeoniam virgo Sipylumque colebat;
nec tamen admonita est poena popularis Arachnes            150
cedere caelitibus verbisque minoribus uti.
Multa dabant animos, sed enim nec coniugis artes
nec genus amborum magnique potentia regni
sic placuere illi, quamvis ea cuncta placerent,
ut sua progenies, et felicissima matrum                              155
dicta foret Niobe, si non sibi visa fuisset.
Nam sata Tiresia, venturi praescia Manto,
per medias fuerat, divino concita motu,
vaticinata vias: ‚Ismenides, ite frequentes
et date Latonae Latonigenisque duobus                              160
cum prece tura pia lauroque innectite crinem.
Ore meo Latona iubet.‘ Paretur, et omnes
Thebaides iussis sua tempora frondibus ornant
turaque dant sanctis et verba precantia flammis.
Ecce venit comitum Niobe celeberrima turba,                     165
vestibus intexto Phrygiis spectabilis auro
et, quantum ira sinit, formosa movensque decoro
cum capite inmissos umerum per utrumque capillos
constitit; utque oculos circumtulit alta superbos,
‚Quis furor, auditos‘ inquit ‚praeponere visis                       170
caelestes? Aut cur colitur Latona per aras,
numen adhuc sine ture meum est? Mihi Tantalus auctor,
cui licuit soli superorum tangere mensas;
Pleiadum soror est genetrix mea; maximus Atlas
est avus, aetherium qui fert cervicibus axem;                      175
Iuppiter alter avus: Socero quoque glorior illo.
Me gentes metuunt Phrygiae, me regia Cadmi
sub domina est, fidibusque mei commissa mariti
moenia cum populis a meque viroque reguntur.
In quamcumque domus adverti lumina partem,                  180
inmensae spectantur opes. Accedit eodem
digna dea facies; huc natas adice septem
et totidem iuvenes et mox generosque nurusque.
Quaerite nunc, habeat quam nostra superbia causam,
nescio quoque audete satam Titanida Coeo                        185
Latonam praeferre mihi, cui maxima quondam
exiguam sedem pariturae terra negavit!
Nec caelo nec humo nec aquis dea vestra recepta est:
Exsul erat mundi, donec miserata vagantem
‚Hospita tu terris erras, ego‘ dixit ‚in undis‘,                        190
instabilemque locum Delos dedit. Illa duorum
facta parens: Uteri pars haec est septima nostri.
Sum felix (Quis enim neget hoc?) felixque manebo
(Hoc quoque quis dubitet?): Tutam me copia fecit.
Maior sum, quam cui possit Fortuna nocere,                       195
multaque ut eripiat, multo mihi plura relinquet.
Excessere metum mea iam bona: Fingite demi
huic aliquid populo natorum posse meorum,
non tamen ad numerum redigar spoliata duorum,
Latonae turbam: Qua quantum distat ab orba?                   200
Ite, †satis, propere sacris† laurumque capillis
ponite.‘ Deponunt et sacra infecta relinquunt,
quodque licet, tacito venerantur murmure numen.
     Indignata dea est summoque in vertice Cynthi
talibus est dictis gemina cum prole locuta:                          205
‚En ego, vestra parens, vobis animosa creatis
et nisi Iunoni nulli cessura dearum,
an dea sim, dubitor perque omnia saecula cultis
arceor, ο nati, nisi vos succurritis, aris.
Nec dolor hic solus: Diro convicia facto                                210
Tantalis adiecit vosque est postponere natis
ausa suis et me, quod in ipsam reccidat, orbam
dixit et exhibuit linguam scelerata paternam.‘
Adiectura preces erat his Latona relatis:
‚Desine!‘ Phoebus ait, ‚poenae mora longa querella est.‘    215
Dixit idem Phoebe celerique per aëra lapsu
contigerant tecti Cadmeida nubibus arcem.
     Planus erat lateque patens prope moenia campus
adsiduis pulsatus equis, ubi turba rotarum
duraque mollierat subiectas ungula glaebas.                       220
Pars ibi de septem genitis Amphione fortes
conscendunt in equos Tyrioque rubentia suco
terga premunt auroque graves moderantur habenas.
E quibus Ismenus, qui matri sarcina quondam
prima suae fuerat, dum certum flectit in orbem                  225
quadripedis cursus spumantiaque ora coercet,
‚Ei mihi!‘ conclamat, medioque in pectore fixa
tela gerit frenisque manu moriente remissis
in latus a dextro paulatim defluit armo.
Proximus audito sonitu per inane pharetrae                       230
frena dabat Sipylus, veluti cum praescius imbris
nube fugit visa pendentiaque undique rector
carbasa deducit, ne qua levis effluat aura;
frena tamen dantem non evitabile telum
consequitur summaque tremens cervice sagitta                 235
haesit, et exstabat nudum de gutture ferrum.
Ille, ut erat pronus, per crura admissa iubasque
volvitur et calido tellurem sanguine foedat.
Phaedimus infelix et aviti nominis heres
Tantalus, ut solito finem inposuere labori,                           240
transierant ad opus nitidae iuvenale palaestrae
et iam contulerant arto luctantia nexu
pectora pectoribus: contento concita nervo,
sicut erant iuncti, traiecit utrumque sagitta.
Ingemuere simul, simul incurvata dolore                             245
membra solo posuere, simul suprema iacentes
lumina versarunt, animam simul exhalarunt.
Adspicit Alphenor laniataque pectora plangens
advolat, ut gelidos conplexibus adlevet artus,
inque pio cadit officio; nam Delius illi                                   250
intima fatifero rupit praecordia ferro.
Quod simul eductum est, pars est pulmonis in hamis
eruta cumque anima cruor est effusus in auras.
At non intonsum simplex Damasichthona vulnus
adficit: Ictus erat, qua crus esse incipit et qua                     255
mollia nervosus facit internodia poples,
dumque manu temptat trahere exitiabile telum,
altera per iugulum pennis tenus acta sagitta est;
expulit hanc sanguis seque eiaculatus in altum
emicat et longe terebrata prosilit aura.                               260
Ultimus Ilioneus non profectura precando
bracchia sustulerat ‚Di‘ que ‚o communiter omnes‘
dixerat ignarus non omnes esse rogandos,
‚Parcite!‘ motus erat, cum iam revocabile telum
non fuit, arquitenens; minimo tamen occidit ille                 265
vulnere, non alte percusso corde sagitta.
     Fama mali populique dolor lacrimaeque suorum
tam subitae matrem certam fecere ruinae
mirantem potuisse irascentemque, quod ausi
hoc essent superi, quod tantum iuris haberent;                  270
nam pater Amphion ferro per pectus adacto
finierat moriens pariter cum luce dolorem.
Heu quantum haec Niobe Niobe distabat ab illa,
quae modo Latois populum submoverat aris
et mediam tulerat gressus resupina per urbem                   275
invidiosa suis, at nunc miseranda vel hosti.
Corporibus gelidis incumbit et ordine nullo
oscula dispensat natos suprema per omnes;
a quibus ad caelum liventia bracchia tollens
‚Pascere, crudelis, nostro, Latona, dolore,                           280
pascere‘ ait ‚satiaque meo tua pectora luctu
corque ferum satia!‘ dixit; ‚per funera septe
efferor. Exsulta, victrixque inimica triumpha!
Cur autem victrix? Miserae mihi plura supersunt
quam tibi felici: Post tot quoque funera vinco.‘                   285
Dixerat, et sonuit contento nervus ab arcu;
qui praeter Nioben unam conterruit omnes:
Illa malo est audax. Stabant cum vestibus atris
ante toros fratrum demisso crine sorores.
E quibus una trahens haerentia viscere tela                        290
inposito fratri moribunda relanguit ore;
altera solari miseram conata parentem
conticuit subito duplicataque vulnere caeco est.
[Oraque compressit, nisi postquam spiritus ibat]
haec frustra fugiens collabitur, illa sorori                             295
inmoritur; latet haec, illam trepidare videres;
sexque datis leto diversaque vulnera passis
ultima restabat: Quam toto corpore mater,
tota veste tegens ‚Unam minimamque relinque!
De multis minimam posco‘ clamavit ‚et unam.‘                   300
Dumque rogat, pro qua rogat, occidit. Orba resedit
exanimes inter natos natasque virumque
deriguitque malis: Nullos movet aura capillos,
in vultu color est sine sanguine, lumina maestis
stant inmota genis; nihil est in imagine vivum.                    305
Ipsa quoque interius cum duro lingua palato
congelat, et venae desistunt posse moveri;
nec flecti cervix nec bracchia reddere motus
nec pes ire potest; intra quoque viscera saxum est.
Flet tamen et validi circumdata turbine venti                      310
in patriam rapta est; ibi fixa cacumine montis
liquitur, et lacrimas etiam nunc marmora manant.

Anmerkungen:

Lydia - eine Landschaft in Kleinasien

Phrygia - Landschaft in Kleinasien

Maeonia - älterer Name für Lydien

Sipylus - Berg in Lydien

Arachne - Lyderin, die durch ihre Hybris von Athene in eine Spinne verwandelt wurde, s. Ovid met. 6,1-145

Tiresias - Seher, blinder Prophet des Apollon

Manto - Priesterin Apollons

Ismenus - Gottheit des gleichamigen Flusses in Theben

Latona - Geliebte des Zeus und Mutter von Artemis und Apollon

Tantalus - phrygischer König und Vater der Niobe

Pleiades - Töchter des Atlas und der Pleione, die in ein Sternenbild verwandelt wurden

Atlas - Titan, der das Himmelsgewölbe stützt

regia Cadmi - Theben

Coeus - Titan, Vater der Latona

Delos - Insel, die Neptun aus dem Wasser entstehen ließ, auf der Latona ihre Kinder entband

Fortuna - römische Schicksalsgöttin, Göttin des Glücks

Cynthus - Berg auf Delos

Iuno - römische Göttin der Geburt und der Ehe

Phoebe - Artemis

Amphion - Gatte der Niobe

Tyrium - aus Tyros, phönizische Hafen- und Handelsstadt, berühmt für ihren Purpur